بررسی تطبیقی «وحدت وجود» در عرفان و «وحدت جهان» در فیزیک

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شیراز

2 دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

     دو اصل «وحدت جهان» در فیزیک و «وحدت وجود» در عرفان از اصول مهم و مبنایی به شمار می­روند. با توجه به مبتنی بودن هر دو علم بر پژوهش و تحلیل عقلی، با این روش به بررسی شباهت­ها و تفاوت­های این دو اصل می­پردازیم. در واقع وحدت جهان و وحدت وجود، نمایان‌گر سریان وحدت در سراسر عالم هستی از ماده تا فراماده است، هرچند هریک حوزۀ خاصی را در برمی­گیرد و احکام خاص خود را دارد؛ چراکه وحدت جهان وحدتی عَرَضی، اعتباری و فیزیکی بوده، ولی وحدت وجود، وحدتی ذاتی، حقیقی و متافیزیکی می­باشد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهج‌الفصاحه، مجموعه کلمات قصار حضرت رسول(صلی‌الله‌علیه‌وآله)، ترجمه ابوالقاسم پاینده، جاویدان، تهران، ‎۱۳۵۶.
نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، نشر مشرقین، قم، 1379.
آشتیانی، سید جلال الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی(شرح مقدمه قیصری)، چاپ سوم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1372.
آشتیانی، مهدی، اساس التوحید، به تصحیح جلال الدین آشتیانی، امیر کبیر، تهران، 1377.
آملی، سید حیدر، جامع الاسرار و منبع الانوار، انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، 1368.
آملی، سید حیدر، نقد النقود، انتشارات علمی- فرهنگی، قم، 1377.
آملی، سید حیدر، مقدمه کتاب نص النصوص در شرح فصوص الحکم محیی­الدین ابن عربی، ترجمه محمدرضا جوزی، چاپ اول، روزنه، تهران، 1375.
ابن بابویه، محمد بن علی(شیخ صدوق)، من لایحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1426ق.
ابن‌عربی، محمد بن علی، الفتوحات المکیة، تحقیق عثمان یحیی، المکتبه العربیه، قاهره، 1392.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران، 1380.
احسائی، علی بن ابراهیم، عوالی اللئالی، مطبعة سید الشهداء، قم، 1405ق.
انصاری، عبدالله بن محمد، رسائل جامع خواجه عبدالله انصاری، کتاب­فروشی فروغی، تهران، 1349.
باربور، ایان، دین و علم، ترجمه پیروز فطورچی، چاپ اول، سازمان انشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، 1392.
بدوی، عبد الرحمن، افلوطین عند العرب، وکاله المطبوعات، کویت، بی­تا.
تالبوت، مایکل، عرفان و فیزیک جدید، ترجمه محسن فرشاد، چاپ اول، نشر علم، تهران، 1391.
تالبوت، مایکل، جهان هولوگرافیک، ترجمه داریوش مهرجویی، هرمس، تهران، 1385.
ترکه اصفهانی، علی بن محمد، تمهید القواعد، بوستان کتاب، قم، 1381.
جامی، عبدالرحمن بن احمد، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، چاپ دوم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران،1370.
جامی، عبدالرحمن بن احمد، اشعة اللمعات، تحقیق هادی رستگار مقدم گوهری، چاپ اول، بوستان کتاب، قم، 1383.
جندی، مؤید الدین محمود، شرح فصوص الحکم، مشهد، دانشگاه مشهد، 1361.
جوادی، محسن، درآمدی بر خداشناسی فلسفی، معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی، قم، 1375.
جوادی آملی، عبد الله، ادب فنای مقربان، تحقیق و تنظیم محمد صفایی، چاپ دوم، اسراء، قم، 1381.
جوادی آملی، عبد الله، تحریر تمهید القواعد، چاپ اول، تهران، 1372.
جوادی آملی، عبد الله، توحید در قرآن، تنظیم حیدر علی ایوبی، اسراء، قم، 1383.
جوادی آملی، عبد الله ، رحیق مختوم، بخش پنجم از جلد اول، اسراء، قم، 1382.
جینز، سر جیمز هاپوود؛ فیزیک و فلسفه، ترجمه علی قلی بیانی، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران،1381.
حافظ برسی، رجب بن محمد، مشارق انوار الیقین، دارالفکر، بیروت، 1384.
حسینی شاهرودی، سید مرتضی، مقاله بررسی و نقد دیدگاه فیزیک کوانتوم درباره اصل علیت، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره8، آموزه­های فلسفی- کلامی، 1388.
حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، چاپ چهارم، مؤسسه اسماعیلیان، قم، 1373.
امام خمینی، سید روح الله، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، انتشارات مؤسسه پاسدار اسلام، قم، 1406.
امام خمینی، سید روح الله، صحیفه نور، وزارت ارشاد اسلامی، تهران، 1361.
امام خمینی، سید روح الله،  التعلیقة علی الفوائد الرضویة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1417ق.
سبزواری، هادی بن مهدی، اسرار الحکم، مطبوعات دینی، قم، 1383.
شیرازی، سید رضی، درس­های شرح منظومه حکیم سبزواری، چاپ دوم، حکمت، تهران، 1387.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمۀ المتعالیه فی اسفار العقلیۀ الأربعۀ، دار احیاء التراث العربی، 1981.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1366.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شواهد الربوبیه، مؤسسه تاریخ العربی، بیروت، 1981م.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المبدأ و المعاد، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ‎۱۴۲۲ق.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المشاعر، به اهتمام هانری کوربن، طهوری، تهران، 1363.
فلوطین، دوره آثار افلوطین «تاسوعات»، ترجمه محمدحسن لطفی، خوارزمی، تهران، 1366.
قیصری، داود بن محمود؛ شرح فصوص الحکم، بیدار، قم، بی­تا.
قیصری، داود بن محمود، رسائل قیصری، دانشگاه مشهد، مشهد، 1357.
کاشانی، عبدالرزاق، مجموعه رسائل و مصنفات کاشانی، میراث مکتوب، تهران، 1380.
گلشنی، مهدی، تحلیلی از دیدگاه­های فلسفی فیزیک­دانان معاصر، امیرکبیر، تهران، 1369.
مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، مؤسسه الوفاء، بیروت، 1404ق.
مطهری، مرتضی، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چاپ چهارم، صدرا، تهران، 1374.
مطهری، مرتضی، مقالات فلسفی، صدرا، تهران، 1386.
مولوی، جلال­الدین محمد بن محمد، گزیده غزلیات شمس، ققنوس، تهران، 1369.
هاتف اصفهانی، احمد، دیوان هاتف اصفهانی، به تصحیح محمود شاهرخی، محمد علیدوست، نشر بهاران (مشکوه)، تهران، 1371.
همدانی، عبد­الصمد، بحر المعارف، تحقیق و ترجمه حسین استاد ولی، حکمت، 1374.
CAPTCHA Image