ارزیابی دیدگاه محقق خفری و فیاض لاهیجی در مسأله ادراک(سمع و بصر) الهی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا فرهمندکیا ¹
• علی محمد ساجدی ²

¹ دانشجوی دکتری رشته فلسفه و کلام اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه شیراز

² دانشیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز

10.22067/epk.2024.91168.1396

چکیده

صفات خداوند در طول تاریخ کلام اسلامی محل بحث و بررسی‌های فراوانی بوده است. از جمله این صفات، صفات سمع و بصر الهی است که در قرآن کریم نیز به آن‌ها اشاره شده است. این پژوهش به بررسی دیدگاه دو متکلم برجسته، محقق خفری و حکیم لاهیجی، در باب حقیقت سمع و بصر الهی می‌پردازد. خفری قائل به تفسیر سمع و بصر به علم الهی است و این دو صفت را از مصادیق علم خداوند به مسموعات و مبصرات می‌داند، در مقابل لاهیجی معتقد است که سمع و بصر در خداوند به معنای احساس مبصرات و مسموعات است و با علم الهی متفاوت است. این مقاله با بررسی ادله و استدلالات هر دو متکلم، به تحلیل و نقد دیدگاه‌های آن‌ها می‌پردازد و در نهایت دیدگاه را که با اصول کلامی و فلسفی سازگارتر است، ترجیح می‌دهد. این پژوهش نشان می‌دهد که تفسیر سمع و بصر الهی به «احساس»، با چالش‌های کلامی و فلسفی جدی مواجه است و می‌تواند منجر به تجسیم و تشبیه شود.

کلیدواژه‌ها

• ادراک الهی
• سمع
• بصر
• فیاض لاهیجی
• محقق خفری

موضوعات

• فلسفه و کلام اسلامی

---