Comparing the Perspectives of Mullā Ṣadrā and Hawking on the Creation of the World According to the Teachings of Transcendent Philosophy

Document Type : علمی پژوهشی

Authors

• azam salehi rezveh ¹
• mohsen Fahim ²
• mojtaba jafarie ²

¹ PhD. student in Islamic Philosophy and Theology, Dept of Theology and Islamic Studies, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.

² Assistant Professor, Dept of Theology and Islamic Studies, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.

10.22067/epk.2022.76379.1115

Abstract

The issue of the creation of the universe has been a challenge for philosophers, theologians and physicists of all ages. The purpose of this research is to study and compare Hawking’s view on the creation of the universe with that of Mullā Ṣadrā based on the teachings of transcendent philosophy in a descriptive-analytical manner. In this paper, the epistemological and ontological foundations of the two perspectives are compared to clarify the commonalities, disagreements and the advantages. It will be revealed that the concepts of “nothing” and “vacuum” in Hawking’s theory of the creation are different from the concept of vacuum in the transcendent philosophy and hence, do not mean pure non-existence. Referring to the religious teachings and based on his philosophical principles, such as the ontological primacy of existence and substantial motion, as well as the idea of creatio ex nihilo (creation out of non-existence), Mullā Ṣadrā proves the temporal origination of the universe (in a specific sense). According to him, Divine emanation is eternal, constant and inseparable from God and thus, the claim that the creation has begun in a real or imaginary time is rejected.

Keywords

• Mullā Ṣadrā
• Hawking
• the creation of the world
• transcendent philosophy
• comparison

Main Subjects

• Islamic Philosophy and Kalam

---

References

ابن‌سینا، حسین ابن عبداللّه، الاشارات و التنبیهات، ج1، نشر البلاغه، قم، 1375.

دهباشی، مهدی، ملاصدرا و وایتهد پژوهشی تطبیقی در هستی‌شناسی و شناخت‌شناسی، انتشارات علم، تهران، 1386.

سجادی، سیدجعفر، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران،  1379.

شاکرین، حمیدرضا، «هاوکینگ و خودبسندگی جهان؛ بررسی و نقد»، کلام اسلامی، شمارۀ 103، پاییز 1396، صص41-53.

شیروانی، علی، «حدوث و قدم زمانی عالم و حکمای معاصر»، اسراء، سال پنجم، شمارۀ 2، زمستان 1391، صص7-25.

صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحاشیه علی الهیات الشفاء، انتشارات بیدار، بی‌جا.

صدرالمتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی اسفار العقلیة الاربعة، دار احیاء التراث‌العربی، بیروت، 1981م.

صلیبا، جمیل، صانعی، فرهنگی فلسفی، انتشارات حکمت، تهران، 1366.

طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایة الحکمة، چ12، مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، قم، بی‌تا.

طوسی، نصیرالدین محمد بن محمد بی حسن، شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات، نشر البلاغه، قم، 1375.

عبودیت، عبدالرسول، درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، مؤسسه امام خمینی، قم، 1385.

گلشنی، مهدی، محمدتقی جعفری‌تبریزی، تحلیلی از دیدگاه فلسفی فیزیکدانان معاصر، مرکز نشر فرهنگی مشرق، تهران، 1374.

گلشنی، مهدی، فیزیکدانان و مسئله خداباوری، ج3، کانون اندیشۀ جوان، تهران، 1389.

لین کریگ، ویلیام، «جهان و خالق آن»، ترجمه: بتول نجفی، نامۀ علم و دین، شمارۀ 2، 1377، صص52-47.

مطهری، مرتضی، حرکت و زمان در فلسفۀ اسلامی، انتشارات حکمت، تهران

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، صدرا، تهران، 1384.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار،ج1، ج11، صدرا، تهران، 1366.

ملاصدرا، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة (مجلدات دوم و هفتم)، به ضمیمه تعلیقات سبزواری، به اشراف سیدمحمد خامنه‌ای، تصحیح و تحقیق و مقدمه دکتر مقصود محمدی، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1380.

ملاصدرا، الشواهد الربوبیه، تصحیح‌: سیدجلال‌الدین‌ آشتیانی، چاپخانۀ‌ دانشگاه‌ مشهد، مشهد، 1364.

ملاصدرا، الشواهد الربوبیه، المبد و المعاد، تصحیح‌: سیدجلال‌الدین‌ آشتیانی، انجمن‌ فلسفۀ‌ ایران، تهران، اسفند.

ملاصدرا، الشواهد الربوبیه، تفسیر القرآن‌ الکبیر، تصحیح:‌ محمد خواجوی، انتشارات‌ بیدار، قم،‌ 1361.

 

ملاصدرا، الشواهد الربوبیه، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح: سیدجلال‌الدین آشتیانی، المرکز الجامعی للنشر، مشهد، 1360.

ملاصدرا، الشواهد الربوبیه، مشاعر، ترجمه: بدیع الملک میرزا عمادالدوله، تهران، 1342.

هاوکینگ، استیون، تاریخچۀ زمان، ج8، ترجمه: محمدرضا محجوب، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1383.

هاوکینگ، استیون، جهان در پوست گردو، ج8، ترجمه: محمدرضا محجوب، حریر، تهران، 1389.

هاوکینگ، استیون، ملودین، لئوناردو، طرح بزرگ، ترجمه: علی هادیان، سارا ایزدیار، چاپ مازیار، تهران، 1391.

A Lecture (on the origin of the universe), avaialbe at: Jammer.M, 1974, The philosophy of Qantum mechanics, New York, Interscience.

Swinburne, Richard, 1979, The Existence of God (Oxford: Clarendon Press.

Hawking, Stephen and Leonard Mlodinow, 2010, The Grand Design (GD); New York: Bantam Books.

 A Brief History of Time (BHT); New York: Bantam, 1998.

Hawking, Stephen, 2018, Brief Answers To The Big Question, London, John Murray.

Hawking, Stephen & Leonard Mlodinow, 2010, The Grand Design, new york, bantam book.

 https://www.laphamsquarterly.org/time/stephen-hawking-travels-back-time