Considering the Ambiguities about the Historical Existence of Rajab Bursī, the Shiite Theologian and Mystic of the Eighth and Ninth Centuries

Document Type : علمی پژوهشی

Authors

• Habibollah Danesh Shahraki ¹
• Nematullah Safari Foroushani ²
• Mohammad Reza Layeghi ³

¹ Associate Professor, Qom University

² Professor of the History Department, Al-Mustafa International University

³ PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Qom University Abstract

10.22067/epk.2021.68240.1006

Abstract

Ḥāfiẓ Rajab Bursī is the author of books such as Mashriq Anwār al-Yaqīn, Mashriq al-Amān, al-Dur al-Thamīn, al-Fayn, and several others. He is best known for his specific Imamological ideas based on mentioning the virtues and ontological stations of the Ahl al-Bayt (P.B.U.T.). We have little information about his life. He is considered one of the scholars of the eighth and ninth centuries. Kafʿamī first mentioned Bursī decades after his death. His name entered the works of biographers such as Afandī and Shaykh Ḥurr thirty hundred years after his lifetime. All those who have written about Bursī have taken his historical existence for granted. The main question of this research is whether the ambiguities about his historical existence can be removed? The purpose of this study is to address these ambiguities and evaluate them. According to the findings, there are no names of his shykhs and tutors, students, co-debaters and children. No contemporary has mentioned him or written a rebuttal to him. Bursī has not directly narrated from anyone. The research method is descriptive-analytical using a library research method. The result is that the ambiguities about his historical existence are so great that they can be taken into consideration.

Keywords

• Historical ambiguities
• Rajab Bursī
• Mashriq Anwār al-Yaqīn
• Kafʿamī
• Riyadh al-Ulama
• Mele Perîşan

Main Subjects

• Islamic Philosophy and Kalam

---

References

ابن ابی جمهور احسایی، محمد بن زین الدین، مجلی مرآة المنجی فی الکلام و الحکمتین و التصوف، مقدمه زابینه اشمیتکه، موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، 1387.

ابن ابی جمهور احسایی، محمد بن زین الدین، جمع الجمع، محقق موسسه ام القری للتحقیق و للنشر، دارالهدی، قم، 1390 .

ابن داود الحلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، تحقیق محمد صادق بحرالعلوم، انتشارات الشریف الرضی، قم، 1393ق.

افندی، عبدالله بن عیسی بیگ، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، محقق احمد حسینی اشکوری، به اهتمام محمود مرعشی، کتابخانه مرعشی، قم، 1401ق.

امین جبل عاملی، سید محسن، اعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، 1403ق.

بُرسی، رجب بن محمد بن رجب، مشارق انوار الیقین فی حقائق اسرار امیر المومنین، دار الجوادین، نجف، 1431ق.

تقی الدین کفعمی، ابراهیم بن علی، جنة الامان الواقیة و جنة الایمان الباقیة(معروف به المصباح)، تحقیق حسین اعلمی، موسسة الاعملی للمطبوعات، بیروت، 1414ق.

تقی الدین کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الامین و الدرع الحصین، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1425 ق.

تقی الدین کفعمی، ابراهیم بن علی، مجموع الغرائب و موضوع الرغائب، موسسه فرهنگی انصار الحسین، قم، 1371.

توبلی بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، حلیة الابرار فی احوال محمد و آله الاطهار علیهم السلام، تحقیق غلامرضا مولانا بروجردی، موسسه المعارف الاسلامیه. قم، 1411 ق.

توبلی بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، ینابیع المعاجز و اصول الدلائل، تحقیق فارس حسون کریم، موسسة المعارف الاسلامیه، قم، 1416 ق.

توبلی بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق بنیاد بعثت، مؤسسۀ البعثه، قم، 1415 ق.

تهرانی، شیخ آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعة(17 جلدی)، دار احیاء التراث، بیروت، 1430ق.

تهرانی، شیخ آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعة، گردآورنده احمد بن محمد بن حسینی، دار الاضواء، بیروت، 1403ق.

جزایری، نعمت الله بن عبدالله، الانوار النعمانیه، نشر القاری، بیروت، 1429 ق.

جزائری، عبدالله بن نور الدین، الاجازة الکبیرة، مصحح محمد سمامی حائری، مقدمه شهاب الدین مرعشی، اشراف محمود مرعشی،کتابخانۀ عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی، قم، 1409ق.

حافظیان، ابوالحسن، «جمع الجمع اشتباهات»، گزارش میراث، دورۀ دوم، ضمیمۀ ش3، 1391، صص50-52.

حر عاملی، محمد بن حسن، امل الامل فی علماء جبل عامل، تحقیق احمد حسینی اشکوری، دارالکتب الاسلامی، قم، 1362.

خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، تحقیق اسدالله اسماعیلیان، ناشر دهاقانی(اسماعیلیان)، قم، 1390ق.

درایتی، مصطفی، فهرستگان نسخه های خطی ایران(فنخا)،ج6، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تهران، 1391.

درایتی، مصطفی، فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا)، ج 35، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تهران. (1394ش)

دیلمی، محمد بن حسن، ارشاد القلوب، الشریف الرضی، قم، 1371.

رضوی حائری، سید ولی الله، دررالمطالب و غرر المناقب فی فضائل علی بن ابی طالب، محقق محمد حسین نوری، مصحح مکتبة العتبة العباسیة المقدسة، العتبة العباسیة المقدسة، کربلا، 1431 ق.

روحبخشان، عبدالمحمد، پریشان لر، در: دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی(ج13، ص 627-629)، ، مرکز دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1384.

شبر، جواد، ادب الطف، دار المرتضی، بیروت، 1409ق.

شیخ بهایی، محمد بن حسین، الحدیقة الهلالیة، تحقیق علی موسوی خراسانی، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، 1411ق.

شیبی، کامل مصطفی، تشیع و تصوف تا آغاز سدۀ دوازدهم هجری، امیرکبیر، تهران، 1387.

شیبی، کامل مصطفی، الفکر الشیعی و النزعات الصوفیة حتی مطلع القرن الثانی عشر الهجری، مطبعة النهضة، بغداد، 1386ق.

طریحی، فخر الدین بن محمد، المنتخب للطریحی فی جمع المراثی و الخطب، تصحیح نضال علی، موسسه اعلمی للمطبوعات، بیروت،1424ق.

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، الکلمات المکنونة، چاپ کنگره فیض، اشراف محمد امامی کاشانی، تحقیق علیرضا اصغری، مدرسه عالی شهید مطهری، تهران، 1387.

قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، مکتبة الصدر، تهران، 1368.

مجلسی اول، محمد تقی بن مقصود علی اصفهانی، روضۀ المتقین، تصحیح موسسۀ دارالکتب الاسلامی، دار الکتب الاسلامی، قم، 1429ق.

مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار علیهم السلام، موسسۀ الوفاء، بیروت، 1403ق.

مختاری، رضا، بُرسی، در: دانشنامه جهان اسلام(ج3،ص 103 - 105)، بنیاد دایرۀ المعارف اسلامی، تهران، 1376.

مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانة الأدب فی تراجم المعروفین بالکنیة او اللقب یا کنی و القاب(9 جلدی)، انتشارات خیام، تهران، 1326.ملا پریشان لر، پریشان­نامه، نسخۀ خطی، کتابخانه ملی، تهران، (شماره نسخه:16775)

Amir-Moezzi, Mohammad Ali. “Al-Durr al-tamīn attribué à Rağab al-Bursī. Un exemple des «commentaires coraniques personnalisés» ši'ites (Aspects de l'imamologie duodécimaine XVI),” Le Muséon, vol. 130, issue 1-2, pp. 207-240. doi: 10.2143/MUS.130.1.3214930 – 2017.Lawson, Todd, “Mashariq anwar al-yaqīn f ī haqa’iq asrar amīr al-mu’minīn (The Dawning Places of the Lights of Certainty in the Divine Secrets connected with the Commander of the Faithful),” in L. Lewisohn (ed.), The Heritage of Persian Sufism, London: Oneworld Publications, 1999, vol. 2, 261-276.