A Comparative Study of Dream from the Viewpoint of Ibn ‘Arabī and Mullā Ṣadrā

Document Type : Original Article

Authors

• ‘Alī Arshad Riyāḥī
• Fāṭima ‘ Zāri

10.22067/philosophy.v45i1.10874

Abstract

Dream as a window to the invisible world is brought up in the works of most philosophers, theologians, and mystics, denoting the importance of dreams. From among the philosophers and mystics, Ṣadr al-Muti’allihīn of Shīrāz and Ibn ‘Arabī have dealt in detail with discourses concerning dreams. Mullā Ṣadrā and Ibn ‘Arabī accord an extensive role concerning dreams to the world of Imagination and the relation of human faculty of imagination to the discontinuous world of Imagination. Ibn ‘Arabī considers dreams as the most extensive expanse of activity and creativity of imagination and has employed such terms as “restricted paradigm” and “absolute paradigm” in this respect. According to Ibn ‘Arabī and Mullā Ṣadrā, veracious dream and death are both ways for uncovering of veil and transferring to a higher world; however, this
uncovering of veil in a dream is temporary and transient and in death it is permanent.
Dreams and their manifestation and how to interpret them are among other discourses propounded in the issues concerning dreams and Ibn ‘Arabī and Mullā Ṣadrā believe in the existence of veracious dream and its being needless of interpretation. In contrast, the dreams that are the product of imitative image need interpretation and the confused dreams, which are the product of imitative mischiefs, have no foundation and origin, and have no interpretation; rather, they are the by-products of imaginative imitation. This paper is aimed at undertaking a comparative study of these two thinkers concerning dreams and extracting their similarities and differences in this philosophical issue.

Keywords

• dream
• imagination
• absolute and restricted paradigm
• Ibn ‘Arabī
• Mullā Ṣadrā

---

References

قرآن کریم، با ترجمه مکارم شیرازی

آشتیانی، جلال‌الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم شیخ اکبر محیی‌الدین عربی، با مقدمه هانری کربن، تهران: باستان، 1385 ق.

ابن سینا، حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، به اهتمام محمود شهابی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1339.

ابن عربی، محمد بن علی، فصوص الحکم، تعلیقه ابوالعلاء عفیفی، تهران، انتشارات الزهراء، 1370.

ابن عربی، محمد بن علی،الفتوحات المکیة، بیروت، دار صادر، بی تا.

ابن عربی، محمد بن علی، کتاب المسائل، ترجمه و تعلیق محمد دامادی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1370.

اعوانی، شهین، «صدر‌الدین شیرازی و مسئله نفس و معاد»، مجموعه مقالات صدر‌الدین شیرازی، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، چاپ اول،1383.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم ، الشواهد‌الربوبیة فی مناهج السلوکیه، تصحیح و تحقیق و مقدمه مصطفی محقق داماد، تهران: حکمت اسلامی صدرا، 1382.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم ، المبدأ و المعاد، قدمه و صححه الاستاذ السید جلال‌الدین الآشتیانی، قم: مطبعه مکتب الاعلام الاسلامی، 1422 ق.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المظاهر الالهیه فی اسرار العلوم الکمالیه، تصحیح، تحقیق و مقدمه محمد خامنه‌ای، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1378.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح اصول الکافی (کتاب فضل العلم و کتاب الحجه)، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1367.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم ، تفسیر القرآن الکریم، قم: بیدار، 1411 ق.

صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق، الفکوک فی اسرار مستندات حکم الفصوص، مقدمه و ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی، 1371.

غزالی، ابومحمد، جواهر الکلام، ترجمه حسین خدیو جم، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ سوم، 1365.

غزالی، محمد بن محمد، نور و ظلمت: ترجمه مشکاه الانوار، مترجم زین‌الدین کیائی‌نژاد، تهران: انتشار، ‌۱۳۶۳

فاخوری، حنا، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمه عبدالحمید آیتی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1377.

فارابی، محمد بن محمد، آراء اهل المدینه الفاضله، تحقیق البیر نصری نادر، بیروت: دار المشرق، 1986 م.

کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1363.

مدکور، ابراهیم بیومی، درباره فلسفه اسلامی، روش و تطبیق آن، ترجمه عبد المحمد آیتی، تهران: امیرکبیر، 1360.