از سوبژکتویسم کانت تا پرسپکتویسم نیچه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در این مقاله سعی بر آن است تا ابتدا با طرح و فهم مدرنیسم و نگاه سوبژکتیویسم در کانت (به عنوان نمایندۀ مدرنیته) در بحث شناخت و سپس گذار آن به پسامدرنیسم و طرح دیدگاه منظرگرایی در نیچه (به عنوان یکی از مؤسسان پست­ مدرنیسم) به این نکته مهم و حائز اهمیت اشاره نماییم که هر دو دیدگاه به لحاظ استفاده از نقش فاعل شناسا در عمل شناخت و دریافت حقیقت در مسیری همسو با یکدیگر قرار دارند. هر چند عمل فاعل شناسا در ایده‌­آلیسم عقل­گرای کانتی (که بر مبنای یکسان­‌سازی عقل نزد همه انسان­ها استوار است و این خود ایده‌ای ارسطویی است) به نظریه شناخت مطلق؛ هم در نقد عقل نظری و هم در نقد عقل عملی منجر می­‌شود، اما در نیچه، از دل همان فاعل شناسا و با نگرش منظرگرایی، به نسبیت و پلورالیسم خواهیم رسید. این بدین معنا است که در فلسفۀ نیچه، منظر و خاستگاه اندیشه در هر سوژه، سازندۀ شناخت­‌های متکثر این سوژه‌­ها است و مهم­ترین مصالح تشکیل­‌دهندۀ این منظرها، ارادۀ قدرت است که قانون طبیعی و وجودی هر موجود، از جمله فاعل شناسای انسانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، بابک، مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران، نشر مرکز، 1391.
امید، مسعود، «انقلاب کپرنیکی کانت»، کتاب ماه فلسفه، شماره اسفندماه، 1388، ص 86-90.
جمادی، سیاوش، «نیچه به روایت یاسپرس»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره مردادماه، 1383، ص7-27.
دلوز، ژیل، نیچه و فلسفه، ترجمه عادل مشایخی، تهران، نشر نی، 1391.
کانت، ایمانوئل، سنجش خرد ناب، ترجمه م.ش.ادیب سلطانی، تهران، نشر امیرکبیر، 1362.
نیچه، فردریش، فراسوی نیک و بد، ترجمه آشوری، تهران، نشر آگه، 1362.
نیچه، فردریش، چنین گفت زرتشت، ترجمه آشوری، تهران، نشر آگه، 1386.
نیچه، فردریش، غروب بت­ها، ترجمه آشوری، تهران، نشر آگه،1387.
نیچه، فردریش، تبارشناسی اخلاق، ترجمه داریوش آشوری، تهران، نشر آگه، 1390.
Foucault, M, "What Is Enlightenment", in The essential works of Michel Foucault (1954-1984) Ed. RABINOW, P., & FAUBION, J. D. pp.303-320, New York, New Press, 1997.
Kant, I., Critique of Pure Reason, Translated by Norman Kemp Smith, London: macmilian, 1993.
Kant, I, Prolegomena, new York, 1989.
Marx k./Engels F., "Selected Works", Moscow, Volume One, p.13-15, 1969.
Nietzsche, F., The Birth of Tragedy, Trans by whiteside, s. harmondsworth: penguin book, 1956.
Nietzsche, F, The Will to Power, Trans. W. Kaufmann, New York, 1968.
CAPTCHA Image