بررسی مقایسه‌ای مسئله خواب و رؤیا در شعاع اندیشه ملاصدرا و علامه طباطبایی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

دانشگاه الزهرا تهران

چکیده

صدرالمتألهین شیرازی و علامه طباطبایی بنا به رویکرد متعالیه خویش به عالم خواب به عنوان یکی از عوالم غیر قابل انکار هستی نظر داشته و با نگاه تفسیری و فلسفی خود از ماهیت آن سخن گفته‌اند. در چنین رویکردی، عالمی که نفس در عالم خواب بدان وارد می‌شود، برزخ یا مثال نام دارد که عالمی است روحانی و همانطور که حواس به منزله روزنه‌هایی به عالم شهادت‌اند، قوه خیالیه انسان، به منزله دریچه آن شمرده می‌شود؛ اما جدایی روح از بدن و سیر روح در عالم مثال یا عقل به تناسب میزان ارزش و استعداد آن، مهم‌ترین مشخصه‌هایی است که علامه در تبیین فرآیند خواب بدان قائل است و آن را شاهدی بر مسئله غیریت نفس و بدن و مجرد بودن عالم نفسانی و خواب می‌گیرد. وی در این خصوص ذیل تفسیر آیاتی به بحث پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


ارشد ریاحی، علی و فاطمه زارع، «بررسی تطبیقی رؤیا از منظر ابن عربی و ملاصدرا»، مطالعات اسلامی ـ فلسفه و کلام، سال 45، شماره پیاپی 90، بهار و تابستان 92.
اعوانی، شهین، «صدرالدین شیرازی و مسئله نفس و معاد»، مجموعه مقالات همایش ملاصدرا، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383.
پهلوانیان، احمد، رابطه نفس و بدن از نظر ملاصدرا، قم، بوستان کتاب. 1387.
خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، انتشارات ناهید، چاپ دوم، 1381.
صانع پور، مریم، تجرد خیال در حکمت متعالیه، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1388.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الاسفار اربعه، ج 4، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، چاپ پنجم، 1999 م.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعه، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، 2002 م.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المبدأ و المعاد، مقدمه و تصحیح جلال الدین آشتیانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۲۲ ق.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح اصول الکافی، (کتاب فضل العلم و کتاب الحجه)، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1367.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شواهد الربوبیه، ترجمه علی بابایی، انتشارات مولی، 1387.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شواهد الربوبیه، تصحیح جلال الدین آشتیانی، مشهد، المرکز الجامعی للنشر، 1981 م.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، عرشیه، ترجمه غلامحسین آهنی، بی‌جا، بی‌نا، 1341.
صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، مفاتیح الغیب، ترجمه محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی، چاپ دوم، 1371.
طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامه مدرسین حوزه علمیه قم، 1363.
طباطبایی، محمد حسین، نهایة الحکمة، تعلیق و تصحیح عباسعلی زارعی سبزواری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1423 ق.
لقمانی، احمد، «پژوهشی درباره خواب، رؤیا، تعبیر»، پیام زن، شماره 105، آذر 1379 و شماره 108، اسفند 1379.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار، قم، نشر فقه، 1385.
محقق، محمد باقر، خواب و بیداری و خواب دیدن از نظر علمی و دینی، انتشارات بعثت، چاپ دوم، 1368.
مصباح یزدی، محمد تقی، شرح جلد هشتم الاسفار الاربعه، جزء 2، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی،1380.
مصباحی، محمد، «نزدیک شدن به خیال در دیدگاه ملاصدرا از منظر فلسفه پست مدرنیسم»، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت صدرالمتألهین، 1379.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، 1374
CAPTCHA Image