مقایسۀ اراده از منظر شوپنهاور و مولانا

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز

2 استادیار گروه مبانی تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز

چکیده

در این پژوهش، وجوه اختلاف و تشابه دیدگاه‌ مولانا و شوپنهاور در خصوص اراده، به‌روش توصیفی‌تفسیری بررسی شده است.
شوپنهاور ازجمله فلاسفه‌ای است که به‌صراحت اصالت را به اراده داده و آن را به‌عنوان نیروی اساسی بشر و بنیان کوشش‌‌ها و فعالیت‌‌های او، ازجمله اندیشیدن، پذیرفته است. وی در نظام فلسفی خود از عباراتی نظیر «جهان تمثّل اراده» و «ارادۀ معطوف به قدرت» بهره برده است که شاخص نظام فلسفی‌اش تلقی می‌شود. مولوی نیز با بیان دلایل دینی، عقلی، حسی و وجدانی از ارادۀ انسان دفاع و او را موجودی مختار معرفی کرده است. او حتی سعی‌کردن در زمینۀ‌ شکر نعمت حق را اراده می‌داند. ازنظر او نیز عاشق با میل و اختیار، ارادۀ خود را در ارادۀ معشوق فانی می‌سازد. با بررسی دیدگاه این دو دربارۀ اراده، نکات و وجوه مشترک و مختلفی استخراج‌شدنی است که زمینۀ آشنایی هرچه‌بیشتر با این موضوع و رفع ابهامات مربوط به آن را برای مخاطبان فراهم می‌سازد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات، به‌قلم حسن ملکشاهی، تهران: سروش، 1363.
ابن‌عربی، محمدبن‌علی، الفتوحات المکیّه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1418ق.
انصاری، عبدالله‌بن‌محمد، شرح منازل السائرین، تهران: مولی، 1361.
بهاء‌الدین الولد، محمدبن‌حسین، سلطان العلماء، تهران: طهوری، 1382.
تافه، تامس، فلسفۀ آرتور شوپنهاور، ترجمۀ عبدالعلی دستغیب، تهران: پرسش، 1379.
حناالفاخوری، خلیل الجر، تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمۀ عبدالحمید آیتی، تهران: زمان، 1369.
چیتیک، ویلیام و دیگران، میراث مولوی، ترجمۀ مریم مشرف، تهران: سخن، 1386.
راسل، برتراندراسل، تاریخ فلسفۀ غرب، ترجمۀ‌ نجف دریابندری، تهران: شرکت سهامی افست، 1350.
زرین‌کوب، عبدالحسین، بحر در کوزه، تهران: علمی، 1386.
سلاح‌ورزی، ثریا، «اراده ازنظر شوپنهاور و مقایسۀ‌ آن با متفکران اسلامی با تأکید بر نظر غزالی»، پژوهش‌های فلسفی، س4، 1387، ش14.
شوپنهاور، آرتور، هنر و زیباشناسی، ترجمۀ فؤاد روحانی، تهران: زریاب، 1375.
شوپنهاور، آرتور، هنر همیشه بر حق بودن، ترجمۀ‌ عرفان ثابتی، تهران: ققنوس، 1389.
عبدالحکیم، خلیفه، عرفان مولوی، ترجمۀ‌ احمد محمدی و احمد میرعلایی، تهران: علمی و فرهنگی، 1383.
کاشانی، عزالدین محمود، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تهران: شرکت نشر هما، 1393.
کاپلستون، فردریک چارلز، تاریخ فلسفه، ترجمۀ جلال‌الدین مجتبوی، تهران: سروش، 1380.
محرمی، رامین، «نقد آزادی ارادۀ انسان در مثنوی معنوی»، پژوهش‌های ادبی، 1388، ش25.
معینی‌زاده، مهدیه و همکاران، «جلوه‌های بصری اراده و مشیت الهی در نسخه‌های مصور مثنوی و غزلیات شمس»، هنر اسلامی،1398 ، ش34، صص 296 تا 319.
مگی، بریان، فلاسفۀ بزرگ، ترجمۀ‌ عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی، 1374.
مولوی، جلال‌الدین‌محمدبن‌محمد، مثنوی معنوی، به‌تصحیح رینولد الین نیکسون، تهران: توس، 1375.
نصری، عبدالله، فلسفۀ‌ آفرینش، قم: نشر معارف، 1382.
همایی، جلال‌الدین، دو رساله در فلسفۀ اسلامی، تهران: حکمت و فلسفۀ ایران، 1381.
Adman,I. The philosophy of Schopenhauer ,the Modern Liberary، 19
 
CAPTCHA Image