Reflection on the Contemporary Commentators’ Interpretation of Motion according to the Principles of the Transcendent Philosophy

Document Type : علمی پژوهشی

Authors

• sayyede roghaye mosavi ¹
• mansour imanpour ²

¹ Phd student of Islamic philosophy and Theology of Azarbaijan Shahid Madani University

² Associate professor of Islamic philosophy and Theology of Azarbijan Shahid Madani university

10.22067/epk.2023.77137.1137

Abstract

Motion is one of the important philosophical issues whose proponents from the Ancient Greek to the present have proposed different interpretations. One of the common interpretations in Islamic philosophy is the “gradual passing from potentiality to actuality.” Now the question is, in the view of the contemporary commentators, what is potentiality and actuality according to the principles of the Transcendent philosophy? And according to the new sense of potentiality and actuality in the Transcendent philosophy, how could motion be interpreted? This paper, through the descriptive-analytical method, shows that according to Ṣadrā’s philosophical principles, and from the perspective of his contemporary commentators, potentiality and actuality are abstract concepts and philosophical secondary intelligibles that are mentally abstracted through comparing the weak stage of a moving existence with its next intense stage. According to the above reading, the interpretation of motion to the “gradual passing from potentiality to actuality” will be a subjective epistemological interpretation and its definition as “existential intensification” will be an objective ontological definition. The article seeks to explain these fundamental points.

Keywords

• Potentiality
• actuality
• motion
• intensification of existence
• gradual passing

Main Subjects

• Islamic Philosophy and Kalam

---

References

آشتیانی، جلال‌الدین، شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم، قم، 1378.

آملی، محمدتقی، درر الفوائد (تعلیقة علی شرح المنظومة للسبزواری)، ج2، اسماعیلیان، قم، 1377.

ابن‌سینا، الشفاء (الطبیعیات)، ج1، چ2، تصحیح: سعید زائد، کتابخانۀ آیت‌اللّه مرعشی نجفی، قم، 1404ق.

ابن‌سینا، الشفاء (الطبیعیات)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، چ2، مقدمه و تصحیح: محمدتقی دانش‌پژوه، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1379.

ارسطو، متافیزیک (مابعدالطبیعه)، ترجمه: شرف‌الدین خراسانی، چ6، انتشارات حکمت، تهران، 1389.

ارسطو، متافیزیک (مابعدالطبیعه)، سماع طبیعی (فیزیک)، ترجمه: محمدحسن لطفی، طرح نو، تهران، 1378.

ایمان‌پور، منصور، «نتایج اصالت و تشکیک وجود در فلسفۀ اسلامی»، گروه فلسفه و کلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، تهران، 1380.

جوادی آملی، عبداللّه، رحیق مختوم، ج1 و 2، تحقیق: حمید پارسانیا، چ3، اسراء، قم، 1386.

جوادی آملی، عبداللّه، سرچشمۀ اندیشه، ج3، تحقیق: عباس رحیمیان محقق، چ5، اسراء، قم، 1386.

جوادی آملی، عبداللّه، «تجدد امثال»، حکمت اسراء، دورۀ 6، شمارۀ 20، 1393، صص17-5.

جوادی آملی، عبداللّه، رحیق مختوم، ج11، 12، 13، تنظیم و تدوین: حمید پارسانیا، پژوهشگاه علوم وحیانی معارج، قم، 1393.

جوادی آملی، عبداللّه، تسنیم، ج3، محقق: احمد قدسی، چ5، اسراء، قم، 1389.

حسن‌زادۀ آملی، حسن، اتحاد عاقل به معقول، چ2، حکمت، تهران، 1366.

حسن‌زادۀ آملی، حسن، نصوص الحکم بر فصوص الحکم، چ2، انتشارات مرکز نشر فرهنگی رجا، تهران، 1375.

حسن‌زادۀ آملی، حسن، هزار و یک کلمه، ج4، چ3، بوستان کتاب، قم، 1381.

‌حسن‌زادۀ آملی، حسن، ممد الهمم در شرح فصوص الحکم، چ1، وزارت ارشاد، تهران، 1378.

حسن‌زادۀ آملی، حسن، گنجینۀ گوهر روان، چ2، نشر طوبی، تهران، 1386.

حسن‌زادۀ آملی، حسن، گشتی در حرکت، چ1، مرکز نشر فرهنگی رجاء، تهران، بی‌تا.

زنوزی، آقاعلی مدرس، بدایع الحکم، تنظیم و مقدمه: احمد واعظی، چ1، مؤسسۀ نشر علامه طباطبایی، تهران، 1376.

سهروردی، شیخ شهاب‌الدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج1-4، چ2، تصحیح و مقدمه: هانری کربن [و] سیدحسین نصر [و] نجفقلی حبیبی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1375.

سبزواری، هادی، شرح منظومه، ج6، شرح: حسینعلی منتظری، نشر سرایی، تهران، 1394.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الاربعة، ج1-8، با حاشیۀ علامه طباطبایی، چ3، دار‌ احیاء التراث العربی، بیروت، 1981م.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، تصحیح و تحقیق: غلامرضا اعوانی، مقدمه و اشراف سیدمحمد خامنه‌ای، ج1، چ1، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1383.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، تصحیح و تحقیق و مقدمه: علی‌اکبر رشاد، به اشراف سیدمحمد خامنه‌ای، ج8، چ1، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1383.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، رسالة فی الحدوث، چ1، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1378.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، چ2، حکمت، تهران، 1378.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، مفاتیح الغیب، حاشیه‌نویسی: علی نوری، چ1، انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، 1363.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المشاعر، ترجمه: میرزاعمادالدوله، مقدمه و تعلیقات فرانسوی: هانری کربن، چ2، طهوری، تهران، 1363.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، العرشیة، تصحیح: غلامحسین آهنی، مولی، تهران، 1361.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ایقاظ النائمین، چ1، انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، بی‌تا.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح الهدایة الاثیریة (لاثیرالدین الابهری)، مصحح: محمدمصطفی فولادکار، چ1، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت، 1422ق.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم. ج2، چ2، بیدار، قم، 1366.

طباطبایی، محمدحسین، شرح بدایة الحکمة، ج2، شرح: کمال حیدری، چ2، دار فراقد للطباعة و النشر، قم، بی‌تا.

طباطبایی، محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج4، چ2، انتشارات صدرا، تهران، 1364.

طباطبایی، محمدحسین، مجموعه رسائل (علامه طباطبایی)، ج1، چ1، بوستان کتاب، قم، 1387.

‌ ‌فارابی، ابونصر، رسالتان فلسفیتان، تحقیق: جعفر آل‌یاسین، دار المناهل، بیروت، 1407ق.

مصباح یزدی، محمدتقی، دروس فلسفه، چ1، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1363.

مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، ج2، چ4، امیرکبیر، تهران، 1383.

مصباح یزدی، محمدتقی، شرح نهایة الحکمة، ج1 و2، محقق و مصحح: عبدالرسول عبودیت، چ1، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی ‌ره، قم، 1387.

مصباح یزدی، محمدتقی، شرح اسفار، ج1، جزء 1، چ1، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌ره، قم، 1380.

مصباح یزدی، محمدتقی، لقای الهی، تدوین و نگارش: کریم سبحانی، چ2، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی ‌ره، قم، 1388.

مصباح یزدی، محمدتقی، گفتمان روشنگر درباره اندیشه‌های بنیادین، چ2، مؤسسۀ علمی و پژوهشی امام خمینی ره، قم، 1391.

مصباح یزدی، محمدتقی، شرح اسفار (درس‌های استاد محمدتقی مصباح یزدی)، ج8، جزء اول، تحقیق و نگارش: محمد سعیدی‌مهر، چ1، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم، 1375.

مطهری، مرتضی، حرکت و زمان در فلسفه اسلامی، ج2، چ1، انتشارات حکمت، تهران، 1371.

مطهری، مرتضی، حرکت و زمان در فلسفه اسلامی، ج1، چ3، انتشارات حکمت، تهران، 1369.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج1، 2، 4، 5، 6، 7، 9، 11، 17، چ8، صدرا، تهران، 1380.

موسوی اعظم، سیدمصطفی، «کارکرد‌های هستی‌شناختی علیت تحلیلی در فلسفۀ اسلامی»، تأملات فلسفی، دورۀ 8، شمارۀ 20، 1397، صص248-225.

نجبا، نفیسه، «تحلیل انتقادی تفسیر ماهوی از حرکت جوهری؛ مقایسۀ دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا»، پژوهش‌های مابعدالطبیعی، دورۀ 1، شمارۀ 2، 1399، صص177-161.